Jens Christian Grøndahl

Før vi siger farvel, heet de nieuwe roman van Grøndahl, die inmiddels ook in het Nederlands is verschenen. Het afscheid waar het om gaat is een dubbel afscheid: van een geliefde, en van het leven. Ik lees Grøndahl heel graag omdat hij in zijn verhalen altijd de grens naar het zuiden over gaat. Het in zichzelf gekeerde 'lille Danmark' wordt bij Grøndahl een springplank voor een weids perspectief en dat doet hij zonder het oer-Deense los te laten. Als lezer met een dubbele identiteit - Deens en Nederlands - voel ik me thuis in zijn culturele ruimte. Zijn hoofdpersoon Barbara is een donkere, Indiase vrouw, opgegroeid in Vestjylland, in een dorp dat zo het mijne had kunnen zijn. Haar eerste vriend Elias is Grønlænder - en een zijtak van onze familie, ontsproten in de 20-er jaren van de vorige eeuw, is Groenlands. Het is wonderlijk hoe alleen door de afstamming van personages een voedingsbodem voor tientallen associaties is geschapen. Een diepte waarin ik me thuis voel, net als in de beschrijvingen van de waaierige, verlaten dorpsstraten met hun kwijnende winkels en de ene 'Brugsen'. De uitgestorven 'gågade' als zaterdagmiddag om 13.00 alles sloot. De zolder van het grote huis aan de rand van het dorp, waar stapels Familiejournal, Alt for damerne, en Tidens kvinder lagen te wachten op regenachtige middagen. O, de weldadige verveling van mijn kindertijd!
Gelukkig hoefde ik niet volwassen te worden in dat dorp in Vestjylland, gelukkig kon ik naar het Montessori Lyceum in Amsterdam. Gelukkig heeft Grøndahl veel buitenlandse vrienden, waarvan onze essayist Michael Zeeman er een was. Het hele boek ademt weg! weg! van thuis en weg! uit de benauwende leegte. Naar Moskou, naar Moskou.... nee, naar Athene, waar een al net zo onthechte Franse vriendin haar appartement ter beschikking stelt van de scheidende geliefden...

Reuzenwindmolens

Ze zijn 250 meter hoog. Dat is maar 50 m lager dan de Eiffeltoren. Ze staan in het bos bij Østerild en er is veel verzet geweest - hoezo een half bos kappen om plaats te maken voor lawaaiige gevaartes die dag en nacht een stroboscopisch licht verspreiden om vliegtuigen te waarschuwen. Die net zo goed op een of andere verlaten akker hadden kunnen staan. Maar nee, het moest midden in een natuurgebied. Mensen die normaal 'groen' stemmen en milieubewust leven schoten in een acuut loyaliteitsconflict. Later kwam er, tijdens een politieke vergadering in de regio, een aap uit de mouw. De burgemeester van Thisted, de gemeente waar Østerild onder valt, maakte bekend dat er sprake was geweest van een deal. De reuzenmolens zouden geplaatst mogen worden en in ruil zou de haven van Hanstholm vergroot en uitgediept worden, zodat de directe veerverbinding met Noorwegen hersteld kon worden.
De molens staan er, maar de havenuitbreiding is er nog niet gekomen....
Er zijn nog maar weinig plaatsen in West Europa waar het leeg en stil is. Het Nationaal Park Thy en de natuurgebieden van Hannæs zijn van die plaatsen. En de haven van Hanstholm is sinds een paar jaar ook stil. Werkeloze vissers scharrelen rond langs de kades, kotters liggen te roesten in het havenbassin. Je hoort alleen de wind en de eeuwige, krijsende meeuwen.
Alternative energie: ja tak.
Kæmpevindmøller: nej tak!

Een gedicht overbrugt eenenzestig jaar

Wat ik van poëzie afweet

Wandelend door een boomgaarden wereld
vroeg ik een vogel een vederen woord
een zingend woord een zonlicht woord
smeekte ik een vogel een woord mij ten dienste
een vliegwoord een vangbal een boemerang

Maar toen ik droomde dat mijn wens zich vervulde
verschool ik mij om het te breken
en te zien wat er in zou zijn:
een nest jonge vogels
of schaduw en schimmel
een beest dat zou bijten
of mijzelf schreiend
of van de wereld het eerste en laatste
niets


Hvad jeg ved om poësien

Mens jeg gik gennem en frugttræers verden
spurgte jeg en fugl om et fjerord
et syngende ord et sollysord
jeg bønfaldt en fugl om et ord til min tjeneste
et flyveord gribebold bumerang

Men så drømte jeg mit ønske blev opfyldt
gemte mig for at knuse det
og se hvad der var indeni:
en rede med fugleunger
eller skygge og svamp
et dyr der bider
eller mig selv grædende
eller verdens første og sidste
ingenting

Koos Schuur 1951
Vertaling Inge Cohen Rohleder 2012

Spanning in de tekst

Tijdens het nadenken over interpretatie van poëtische teksten, met name religieuze poëzie, stuitte ik op het volgende gedicht van Inger Christensen, de "moeder" van de moderne Deense poëzie.

Spanning

Roep iemand die roept
de brug is lang en leeg
Ren op de verzoening af
heftig asfalt verlichting
die opzij springt
en zwellende rails
op weg door het hart
Roep iemand die roept
iemand die roept....

(Uit de bundel "Græs" - Gras, vert. Inge Cohen Roheder)