Louisiana

Jorn en Pollock

Het mooiste museum van Denemarken heet Louisiana en ligt tussen Kopenhagen en Helsingør, op een glooiend terrein aan de Sont. Vanuit het hoofdgebouw, een oude patriciërsvilla, zijn glazen wandelgangen gebouwd, die aansluiten op nieuwe ruimtes. Buiten is een beeldentuin, waar de stevige, gestroomlijnde figuren van Henry Moore de wandelaar lijken te volgen. Boven het water verandert de lucht iedere minuut, aan de overkant zie je de contouren van Zweden en het eiland Hveen, waar in de middeleeuwen een sterrenwacht stond.

De Deense Cobraschilder Asger Jorn heeft hier sinds 2011 een eigen zaal. Jorn is een van de grondleggers van Cobra. Na een ontmoeting in 1946 met Constant Nieuwenhuis in een Parijse galerie besloten de twee om met gelijkgestemden een avantgarde-groep op te richten. De eerste letters van Copenhagen - Bruxelles - Amsterdam gaven de naam aan de beweging.
Een enorme, giftige slang als logo van een groep die zichzelf uitdrukkelijk in de voorhoede van de samenleving plaatste. Cobra. Het slangensymbool vormt zowel de mythologische inspiratie van de kunstenaars als een felle aanklacht tegen een op geld en geweld gebaseerde samenleving. Asger Jorn, opgegroeid onder extreme armoede, was communist en schreef verhandelingen over de rol van kunst. Anders dan het conventionele 'socialistisch realisme' dat de Sovjet-kunstenaars in een keurslijf dwong zag Jorn spontaniteit, rebellie en bevrijding als de grote artistieke krachten. De Cobraschilders bestudeerden de "primitieve kunst" van Afrika, Oceanië en Midden Amerika. Maar ook kindertekeningen vormden een uitgangspunt, in een bijna romantische gedachte over het kind als spontaan en onbedorven.
Tegelijk met Jorn werkte in de VS Jackson Pollock aan een moderne doorbraak. Hij legde zijn enorme doeken  plat op de grond en ging middenin zijn werk zitten experimenteren met kleuren, technieken en abstracte vormen. Zonder elkaars werk te kennen zijn Jorn en Pollock de grote naoorlogse vernieuwers geworden.

Louisiana organiseerde een overzichtstentoonstelling die de werken parallel toont, onder de noemer van een aantal thema's waarop je ze kunt vergelijken. De spanning abstract/figuratief, het mythologische element, de al dan niet opstandige verhouding tot de maatschappij. Men zegt dat de schilderijen van Jorn en Pollock zó verwant zijn dat zelfs kunsthistorici zich wel eens vergist hebben. Mij overkwam dat ook meerdere keren in de uren dat ik ronddwaalde in de lichte zalen. (wordt vervolgd)